Filosofisch café

“Het mooiste geschenk is iets om over na te denken.”

Wanneer mag je je bemoeien? Kan je de waarheid zeggen? Wat is meegaan met de tijd? Ben je verantwoordelijk voor het geluk van anderen?

Voel je welkom om een dergelijke vraag mee te onderzoeken, op een speelse, maar steeds onderzoekende, filosofische manier.

Nieuw op het programma:

zondag 2 november 2025

Gratis filosofisch café met verschillende begeleiders. Klik hier om je aan te melden: formulier deelnemers

Wie een opleiding bij mij volgde, kan diezelfde dag deelnemen aan een opfrissing met stage. We komen samen om 12u en nemen de belangrijkste aandachtspunten voor begeleiders nog eens door:

  • de manier van vragen stellen
  • herkennen van beweringen en argumenten
  • disciplinering van je publiek

Vanaf 14 uur oefen je in het begeleiden van een filocafé met publiek. We beëindigen het gesprek omstreeks 17u. Er is een nabespreking met gerichte feedback voorzien voor begeleiders.

Deze stage is voorzien voor maximaal 5 deelnemers, zodat iedereen minstens een half uur kan modereren. Tussendoor nemen we ook de tijd voor bijsturing en vragen.

Kostprijs: 50 euro / 40 euro met vroegboekkorting t.e.m. 1 oktober

Meer info en inschrijvingen: formulier filocafé-begeleiders

28 oktober en 7 december 2025: oefendagen socratisch gesprek

Dit is een ‘crash course’ te Amsterdam (28 oktober) en Antwerpen (7 december).

Op het programma:

  • deelname aan en observatie van een kort socratisch gesprek
  • oefeningen in vragen stellen voor begeleiders en deelnemers
  • socratisch gesprek met begeleidingsbeurten en gerichte feedback. 

Mensen die al een socratisch gesprek of een opleiding hebben gevolgd, wil ik aanmoedigen om begeleidingsbeurten op te nemen. Je krijgt dan persoonlijke feedback en tips. We werken in een kleine groep van maximaal 11 deelnemers.

Kostprijs: 110 euro / 90 euro met vroegboekkorting.

Inclusief: koffie, thee en schriftelijke feedback voor begeleiders.

Klik hier voor meer informatie en om je aan te melden: formulier Amsterdam (stille ruimte Nassaukerk) of formulier Antwerpen (café Den Hopsack).

Onze basisopleiding ‘Een filocafé begeleiden’ komt er opnieuw aan op 10 en 11 januari 2026.

De focus ligt op de socratische insteek. Daarbij leer je hoe je je deelnemers met de voeten op de grond houdt: je leidt hun aandacht naar concrete ervaringen als onderzoeksmateriaal bij een algemene uitgangsvraag. Je vermijdt dat het gesprek beperkt blijft tot louter abstracties. Tegelijk is het filocafé ook de meest democratische vorm van filosoferen in de publieke ruimte; de café-setting en ook jijzelf als begeleider kunnen zorgen voor een flinke dosis humor en plezier.

We zijn hiervoor te gast in het Huis van de Mens te Lier. Klik hier voor meer info en hier om je in te schrijven. Begeleiding: Sandra Aerts

Wie doet wat?

Hanneke van café Den Hopsack biedt in Antwerpen onderdak en logistieke steun aan de gratis filosofische activiteiten. Tot voor kort deed ze dat samen met haar man Cor, van wie we jammer genoeg afscheid moesten nemen.

Sandra Aerts of een gastspreker begeleidt de filosofische gesprekken en workshops.

Vele vrijwilligers staan in voor de tap en de goede werking van vzw Modus Vivendi (Den Hopsack).

Agenda

Activiteitenkalender najaar 2025

Zondag 2 november 2025: gratis filosofisch café. Klik hier om je aan te melden: formulier deelnemers

Dit is ook een opfrissing en stage voor filocafé-begeleiders. Klik hier voor meer info en inschrijvingen: formulier filocafé-begeleiders

Zondag 7 december 2025: crash course socratisch gesprek te Antwerpen. Klik hier voor meer info en om in te schrijven: formulier Antwerpen 

Zaterdag 10 en zondag 11 januari 2026: opleiding ‘een filocafé begeleiden’ in Lier. Klik hier voor meer info en hier om je in te schrijven.

Historiek

Op 10 april 2005 vindt het eerste filocafé in Den Hopsack plaats. Mensen uit alle geledingen van de bevolking vinden hun weg naar de kroeg om samen een spannende filosofische vraag te bedenken en te onderzoeken. Het initiatief gaat uit van vier vrienden die elkaar ontmoet hebben tijdens cursussen praktische filosofie en zich verenigen onder de naam Filosofisch Café: Christel, Koen, Rosette en Sandra.

Uitstapjes naar Parijs en Breda maken het plaatje compleet. Hier gaan al veel langer gesprekken op café door, in navolging van Marc Sautet. Hij bracht in 1992 het filosoferen naar het Franse volk, zodat het niet langer het voorrecht van een kleine elite in cursusruimtes of op universiteitsbanken bleef. Iedereen moest de kans krijgen om beargumenteerd te spreken in de publieke ruimte.

Dit is wat we ook in Antwerpen willen: ontvoogding van het denken. Filosofisch onderzoek moet voor iedereen toegankelijk zijn, zo laagdrempelig mogelijk, zonder entree of inschrijvingsvoorwaarden. Christel en Sandra modereren twaalf jaar lang de gesprekken met als vaste waarden: denk voor jezelf, wees bereid om argumenten te geven, spreek zo concreet mogelijk en probeer te begrijpen wat de ander bedoelt.

Het filocafé groeit uit tot een begrip in Vlaanderen. In navolging van de vier vrienden worden op veel andere plaatsen gelijkaardige initiatieven opgericht, o.a. in Leuven, Gent, Hasselt, Diest, Mol,… Moderatoren scholen zich bij en begeleiden enthousiast en op vrijwillige basis de gesprekken. In 2012 schrijven we samen een boek dat voor elke beginnende groep een leidraad kan zijn: ‘Het filosofisch café in acht vragen’.

Zeventien jaar lang garandeert het filocafé Antwerpen een maandelijkse bijeenkomst voor mensen die samen willen nadenken. Elke maand zijn er nieuwe en bekende gezichten, mensen die zich laten verleiden door een verlangen naar wijsheid, soms meanderend, soms wild, onhoudbaar, grappend en lachend, maar steeds met volle overtuiging.

Sinds 2022 is het concept enigszins veranderd. We organiseren i.s.m. met Den Hopsack een nieuw aanbod met thematische filocafés en filosofische gesprekken met kinderen.

Klik hier om ons boek te bestellen

Kenmerken

Wat doen we in een filosofisch café?

Argumenteren

Argumenten zijn zoals blikopeners. Ze ontsluiten een geconserveerde inhoud, geven het lucht en maken het toegankelijk voor verdere bereiding.

Bijvoorbeeld:

Waarom is de toekomst onvoorspelbaar?

Omdat alleen het nu bestaat.
Omdat we niet over een glazen bol beschikken.
Omdat de tijd cyclisch is.
Omdat ik nu nog niet weet hoe ik straks zal denken.
Omdat ik nu nog niet weet wat ik straks ga doen.
Omdat voorspellingen nooit uitkomen.

Of is de toekomst wel voorspelbaar?

Omdat ik een plan kan maken voor een uitstapje morgen.
Omdat ik uitspraken over een stand van zaken in de toekomst kan doen.
Omdat ik een glazen bol heb.
Omdat voorspellingen heel vaak uitkomen.
Omdat ik zeker weet dat ik zo dadelijk mijn trein van 17.30u ga missen.

Welke argumenten geloof je? Welke vallen af? Waarom?

Concretiseren

Concretiseren betekent dat je iets uit je eigen ervaring bij de uitgangsvraag vertelt. Je hebt zelf iets beslist of gedaan wat precies bij de gekozen vraag past.

Bijvoorbeeld:
Wanneer ga je over een grens?

Concrete ervaringen hierbij:
Ik dronk gisteren 10 pinten. Dat waren er 9 te veel.
OF: Ik studeerde gisteren tot drie uur ’s nachts en daarna voelde ik me geradbraakt.
OF: Vorige zondag rond 12u passeerden we de grens tussen Frankrijk en Spanje.

Zegt de spreker ook: ‘Toen ging ik over een grens’? Dan zijn het goede voorbeelden voor de gekozen vraag. Of die bewering ook waar is, moet verder onderzocht worden: Wat is een grens? Kan je over een grens gaan? Waarom wel of waarom niet? …

Ideeën uitwisselen

Als ik jouw idee krijg, dan mag jij het mijne hebben.

Nee, dat bedoelen we niet. Maar wel: neem je op het einde van een filocafé nieuwe ideeën mee naar huis? Iets waar je zelf nog niet opgekomen was? Of kwam je alleen maar een pakketje afleveren?

Imelda: ik heb een goed voorbeeld van ‘nonsens’.
Moderator: laat maar horen!
Imelda: vandaag de dag nog zeggen dat de aarde plat is, dat zijn nonsens.
Moderator: want?
Imelda: want het is al lang bewezen dat de aarde rond is.
Sjaak: maar allez, Imelda, kijk eens naar buiten. Dan ziet ge toch geen bol, hè.
Moderator: ja en?
Sjaak: dat betekent dat ik geen nonsens uitkraam als ik zeg dat de aarde plat is.
Christa: dus jij denkt dat de aarde plat is?
Sjaak: maar nee, dat denk ik helemaal niet, ik beschrijf alleen maar wat ik nu zie als ik naar buiten kijk.
Moderator: en?
Sjaak: beschrijven wat ik zie, is niet hetzelfde als nonsens verkopen.
Pieter: o als je het op die manier ziet…
Moderator: ja, wat dan?
Pieter: dan begrijp ik wat Sjaak bedoelt.
Moderator: wat begrijp je precies?
Pieter: dat een onware uitspraak als ‘de aarde is plat’ nog geen nonsens is. Ik had het nog niet op die manier bekeken, maar het klopt wel.

Als je iets op een andere manier gaat bekijken, door de gedachtengang van een gesprekspartner te volgen, dan heb je volgens ons een gedachte uitgewisseld. Of is meegenomen een beter woord?